Mikrobiom jamy ustnej a aparat ortodontyczny – jak zachować równowagę bakterii?

Co to jest mikrobiom jamy ustnej?

Mikrobiom jamy ustnej to zbiór bakterii, wirusów, grzybów i innych mikroorganizmów żyjących w naszej jamie ustnej. U zdrowej osoby mikrobiom pozostaje w stanie równowagi: „dobre” bakterie wspierają zdrowie zębów i dziąseł, hamując rozwój patogenów odpowiedzialnych za próchnicę, choroby przyzębia czy grzybice.

Niestety, noszenie aparatu ortodontycznego – zarówno stałego, jak i zdejmowanego – może tę równowagę zaburzyć.

Jak aparat ortodontyczny wpływa na mikrobiom?

Aparat stały, składający się z zamków, drutów i gumek, tworzy nowe powierzchnie, do których łatwo przylegają resztki jedzenia i płytka bakteryjna. To z kolei prowadzi do:

• Namnażania się bakterii kariogennych – głównie Streptococcus mutans, odpowiedzialnych za próchnicę,

• Zwiększonego ryzyka stanów zapalnych dziąseł – np. przez rozwój Porphyromonas gingivalis,

• Trudniejszego usuwania płytki nazębnej – standardowe szczotkowanie może nie wystarczyć.

Badania wykazały, że już po kilku tygodniach od założenia aparatu zmienia się skład mikroflory – wzrasta liczba bakterii związanych z próchnicą i zapaleniem przyzębia.

Dlaczego warto dbać o mikrobiom?

Mikrobiom jamy ustnej pełni kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia zębów i dziąseł – to swoista „straż ochronna”, która reguluje obecność szkodliwych bakterii, wspomaga remineralizację szkliwa, a nawet wpływa na działanie układu odpornościowego. Gdy jednak dojdzie do zaburzenia tej równowagi – tzw. dysbiozy – mogą pojawić się nie tylko miejscowe, ale i ogólnoustrojowe problemy zdrowotne.

Poniżej znajdziesz, co dokładnie może się wydarzyć, gdy mikrobiom zostaje zaburzony – szczególnie w trakcie leczenia ortodontycznego:

Nieświeży oddech (halitoza)

Nadmierne namnażanie się bakterii beztlenowych (np. Prevotella, Fusobacterium) może prowadzić do powstawania lotnych związków siarki – głównych winowajców nieprzyjemnego zapachu z ust. Przy aparacie, gdzie resztki jedzenia zalegają dłużej, ryzyko halitozy wzrasta znacząco.

Nadwrażliwość zębów

Bakterie zakwaszające środowisko jamy ustnej (np. Streptococcus mutans) mogą powodować stopniową demineralizację szkliwa. Odsłonięcie zębiny prowadzi do bolesnych reakcji na zimno, ciepło czy dotyk. W połączeniu z trudniejszym czyszczeniem przy aparacie – to powszechny problem.

Krwawienie i stany zapalne dziąseł

Dysbioza sprzyja rozwojowi patogenów dziąsłowych, takich jak Porphyromonas gingivalis czy Treponema denticola, które wywołują zapalenie dziąseł (gingivitis). Objawia się ono zaczerwienieniem, obrzękiem i krwawieniem, często mylnie kojarzonym jedynie z mechanicznym podrażnieniem od aparatu.

Demineralizacja szkliwa wokół zamków aparatu

Miejsca wokół zamków są szczególnie narażone na gromadzenie płytki nazębnej. Kwaśne produkty metabolizmu bakterii osłabiają strukturę szkliwa, prowadząc do jego rozmiękczenia. Jeśli nie zostanie to odpowiednio szybko zatrzymane – może to prowadzić do trwałych ubytków.

Rozwój białych plam (próchnica początkowa)

Te białe przebarwienia, widoczne po zdjęciu aparatu, to pierwsze oznaki demineralizacji szkliwa. Są nie tylko defektem estetycznym, ale również sygnałem, że mikrobiom został zaburzony i rozpoczął się proces próchnicowy. Najczęściej występują tam, gdzie szczoteczka nie docierała regularnie.

Poważniejsze choroby przyzębia w przyszłości

Zlekceważona dysbioza może prowadzić do przewlekłego zapalenia przyzębia, które uszkadza więzadła i kości utrzymujące zęby. Choć problem może nie być odczuwalny w trakcie leczenia ortodontycznego, jego skutki mogą ujawnić się kilka lat później – w postaci ruchomości zębów, cofających się dziąseł czy utraty zębów.

Jak zadbać o mikrobiom jamy ustnej podczas leczenia ortodontycznego?

Zwiększona higiena jamy ustnej

• Myj zęby co najmniej 2 razy dziennie, a najlepiej po każdym posiłku.

• Używaj szczoteczek międzyzębowych i irygatorów – pomagają usunąć resztki jedzenia z trudno dostępnych miejsc.

• Stosuj nić ortodontyczną lub specjalne nawlekacze – to must-have przy aparacie stałym.

 Płyny do płukania ust z prebiotykami lub bez alkoholu

Niektóre płukanki pomagają utrzymać równowagę mikrobiologiczną, wspierając „dobre” bakterie i eliminując patogeny bez zaburzania całej flory.

Unikaj nadmiernego stosowania antybakteryjnych środków

Zbyt częste używanie silnych środków bakteriobójczych (np. z chlorheksydyną) może prowadzić do dysbiozy – zaburzenia równowagi mikrobiomu.

 Zadbaj o dietę

• Jedz więcej błonnika, warzyw, kiszonek – wspierają rozwój dobrych bakterii.

• Unikaj częstego podjadania i produktów z wysoką zawartością cukru – to pożywka dla bakterii próchnicowych.

• Pij dużo wody, najlepiej niegazowanej i bez dodatków – pomaga naturalnie oczyszczać jamę ustną.

Regularne wizyty u ortodonty i higienistki

Profesjonalne oczyszczanie aparatu i kontrola stanu zdrowia dziąseł pozwalają szybko wykryć i przeciwdziałać problemom.

Czy warto wspomagać mikrobiom probiotykami?

Coraz więcej badań wskazuje, że probiotyki doustne mogą odgrywać istotną rolę w przywracaniu równowagi mikrobiologicznej w jamie ustnej. Szczepy takie jak Lactobacillus reuteri czy Streptococcus salivarius pomagają wypierać bakterie patogenne, redukować stan zapalny dziąseł, wspierać regenerację śluzówek i przeciwdziałać nieprzyjemnemu zapachowi z ust.

Jednym z najlepiej przebadanych i rekomendowanych produktów tego typu jest PerioBalance® – doustny probiotyk opracowany specjalnie z myślą o zdrowiu jamy ustnej.

Czym jest PerioBalance®?

PerioBalance® to suplement zawierający opatentowany szczep probiotyczny Lactobacillus reuteri Prodentis®, który wykazuje silne właściwości antyzapalne i przeciwbakteryjne. Działa bezpośrednio w jamie ustnej – wspomaga naturalną florę bakteryjną, ograniczając rozwój bakterii odpowiedzialnych za:

• zapalenie dziąseł,

• nieświeży oddech,

• nawracającą płytkę nazębną,

• ryzyko paradontozy.

Stosowany jest również wspomagająco podczas leczenia ortodontycznego, kiedy mikrobiom jamy ustnej jest szczególnie narażony na zaburzenia.

Jak stosować PerioBalance®?

Produkt występuje w formie tabletek do ssania, które należy przyjmować raz dziennie (najlepiej wieczorem, po szczotkowaniu zębów). Dzięki temu probiotyk działa lokalnie – tam, gdzie jest najbardziej potrzebny – osiedlając się na języku, dziąsłach i błonie śluzowej policzków.

Korzyści stosowania PerioBalance® przy aparacie ortodontycznym:

• zmniejszenie ilości płytki nazębnej,

• ograniczenie krwawienia i stanu zapalnego dziąseł,

• wsparcie w utrzymaniu świeżego oddechu,

• poprawa komfortu podczas noszenia aparatu (mniej podrażnień i stanów zapalnych).

Choć probiotyki takie jak PerioBalance® są bezpieczne i dostępne bez recepty, ich stosowanie warto skonsultować z dentystą lub ortodontą, zwłaszcza w trakcie leczenia ortodontycznego. Specjalista oceni, czy dany produkt jest odpowiedni dla Twoich potrzeb i czy warto go włączyć do codziennej higieny.