Doorkomen verstandskies, symptomen en pijnverlichting

De verstandskiezen (ook wel de derde kiezen genoemd) zijn de kiezen die als laatste in het gebit doorkomen. Helaas veroorzaken ze vaak onaangename pijn en complicaties. Het duurt een tijd voordat de verstandskiezen helemaal doorgebroken zijn. Toch wijzen verschillende symptomen erop dat de verstandskiezen aan het doorkomen zijn. Zodra je deze symptomen merkt, is het handig om te weten hoe je de pijn tijdens het doorkomen van de verstandskiezen kunt verzachten.

Hoe lang duurt het doorkomen van een verstandskies?

De verstandskiezen zijn de laatste kiezen die in het gebit doorkomen. Ze verschijnen meestal tussen het 16e en 25e levensjaar. De verstandskiezen kunnen ook veel later doorkomen, zelfs nog na het 40e levensjaar. Rond de leeftijd van 5 à 6 jaar beginnen de verstandskiezen in het tandvlees te vormen. Echter is dit op een orthopantomogram (röntgenfoto van de kaak) niet altijd zichtbaar. Meestal kunnen ze pas op de leeftijd van 10 à 11 jaar met een röntgenfoto worden gelokaliseerd.

Het proces van doorkomende verstandskiezen verschilt van persoon tot persoon. Het proces is sterk afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de genetische aanleg. Bij sommige mensen verschijnen de verstandskiezen vrij snel en veroorzaken ze weinig problemen. In de meeste gevallen duurt het 2 tot 3 jaar, voordat de verstandskiezen volledig doorgebroken zijn. Deze tijd is immers noodzakelijk voor de volledige ontwikkeling van de verstandskies, waaronder de kroon en wortel. 

Niet bij iedereen komt een verstandskies door. Dit komt door de veranderingen in ons voedingspatroon door de jaren heen. De huidige voedingsgewoonten zorgen ervoor dat onze tanden minder hoeven te kauwen bij het fijnmalen van het eten. Dit vermindert het aantal prikkels dat de groei van de verstandskiezen stimuleert.

Hoe weet je dat je verstandskies aan het doorkomen is? 

Het doorkomen van de verstandskies gaat bijna nooit onopgemerkt. De kiezen verschijnen bij volwassenen in het stadium wanneer de kaakgroei voltooid is. Meestal is er dan in de tandboog geen ruimte meer voor een nieuwe kies. De komst van de volgende kies veroorzaakt daardoor hevige pijn. 

De locatie van de ‘derde kies’ is dus de grootste oorzaak van de pijn in het achterste deel van je kaken. De ‘verstandskiespijn’ kan enkele tot meerdere dagen duren en is afwisselend hevig of minder hevig. Dit komt doordat de verstandskiezen niet geleidelijk, maar in fases groeien.

Tijdens het doorkomen van de verstandskies kan er een ontsteking ontstaan. Naarmate de ontsteking van de verstandskies toeneemt, wordt de pijn heviger en breidt deze zich uit tot het tandvlees en het gehemelte. De lymfeklieren kunnen zich hierdoor vergroten. Als gevolg hiervan straalt de pijn vaak uit naar het oor of de slaap. Daarnaast wordt het slijmvlies in het gebied waar de kies doorkomt erg zacht, rood en prikkelbaar. Ook het tandvlees zwelt op en de mond of kaak kan niet meer breed worden geopend. Dat maakt dagelijkse bezigheden zoals het kauwen van eten moeilijker. Andere klachten die gepaard gaan met een ontstoken verstandskies zijn lichte verhoging, koorts en een algemeen ellendig gevoel.

De problemen bij het doorkomen van de verstandskies – symptomen en complicaties

Het eerste probleem van verstandskiezen is een hevige pijn. Deze pijn kan toenemen in het geval dat de kies niet goed doorkomt. Dit is helaas niet de enige complicatie. In de meeste gevallen is er niet genoeg ruimte in de tandboog voor het doorkomen van een nieuwe kies. Als gevolg hiervan kan de kaak zich uitzetten. Dit kan leiden tot verdringing en uiteindelijk verschuiving van de kiezen. 

Verstoringen in de ontwikkeling en groeirichting van de tandvorm zorgen er vaak voor dat er complicaties aanwezig zijn bij een doorkomende verstandskies. De verstandskies kan volledig omgeven zijn door bot of kan slechts gedeeltelijk aan de oppervlakte van het tandvlees verschijnen. Zodra dit het geval is, komt men tot de conclusie dat de ontwikkeling van de kies gestopt is. De röntgenfoto van de kaken laat vaak een verkeerde locatie van de verstandskies zien, waarbij de verstandskies horizontaal is gepositioneerd ten opzichte van de andere tanden. 

Wanneer de verstandskies niet goed doorkomt, ontstaat er geïrriteerd tandvlees. Als hier vervolgens voortdurend op gebeten wordt, kan dit bloedingen veroorzaken. Hierdoor hopen etensresten zich op. Dit zijn de ideale omstandigheden voor de ophoping van bacteriën en uiteindelijk ontstekingen. Daarbij neemt het risico op gaatjes toe. In een dergelijke situatie is het noodzakelijk om ervoor te kiezen de betreffende kies te verwijderen.

Lees hoe je tandbederft herkent en behandelt.

Hoe kun je de pijn verlichten als er een verstandskies doorkomt?

Een doorkomende verstandskies kan dus heftige pijn veroorzaken. Dit heeft niet alleen met de persoonlijke gevoeligheid voor de pijnprikkel te maken, maar ook met de richting van de groei. 

Irritatie en bloeding van het tandvlees kan worden verminderd door gebruik te maken van een mondspoeling met chloorhexidine. Dit heeft een bacteriedodende werking, waardoor kiezen effectief beschermd worden. Bovendien vermindert het de zwelling en verlicht het de pijn.

Deze maatregelen zullen de pijn tijdelijk verlichten, maar zullen het probleem niet volledig oplossen. Zelfs nadat de vervelende symptomen zijn verdwenen of verlicht, raden wij je aan om de tandarts te raadplegen. 

De hierboven gepresenteerde tekst is bedoeld om de algemene kennis over de gezondheid te verspreiden en is geen vervanging van een professionele mening of medische diagnose. Neem in het geval van gezondheidsproblemen altijd contact op met jouw behandelend arts.